Swyddi Tanysgrifio i Swyddi Blog Treftadaeth Cymru News      Pob Sylw Tanysgrifio i Heritage of Wales Sylwadau Blog Newyddion     English

Wednesday 23 December 2015

One Hundred Years Ago This Christmas Day…





Local Borth seaman, Richard Davies, of the Royal Naval Reserve, was one of the trawler crewmen who crossed to the VAN STIRUM
… four crewmen belonging to a Royal Naval Auxiliary Fleet trawler were fighting their way through heavy seas in a small boat to reach the stricken VAN STIRUM steamship. After getting on board and touring the ship to assess the damage, they found the tables in the saloon laid for Christmas dinner – but no sign of the crew. 

It would be nearly a year before they received a letter of thanks from the Admiralty for their attempts to save the ship and that the full story of the loss the VAN STIRUM was finally told.

Eight miles south-southwest of the Smalls, whilst carrying a general cargo from London to Rouen, the steamship was spotted by U-24. This German submarine, under the command of Kapitänleutnant Rudolk Scheider, had been responsible for sinking the British battleship HMS FORMIDABLE 12 months earlier off Portland Bill. The captain of the VAN STIRUM attempted to escape pursuit, but ultimately had no option but to order his crew to abandon ship. The two crewmen left on board to lower the lifeboats were killed when the torpedo struck.

The U-boat commander also fired shells at the ship; and yet, despite this damage, the VAN STIRUM remained afloat until later in the day, when it was spotted by the trawler. The lieutenant in charge sent four men to put the steamship under tow. Although their small row boat was smashed against the side of the steamship, they were successful in setting up the towing hawser. However, they soon found that the VAN STIRUM’s steering gear was jammed – the ship would not be controllable when it was underway.

With the VAN STIRUM lurching heavily and sinking ever lower, the four crewmen had to wait for another of the trawler’s small row boats to row across. No sooner had this boat hauled alongside, than the VAN STIRUM rolled over. The four rescuers managed to slide down the ship's side to be picked up by their comrades before the steamship finally sank.

Extract from the Cambrian News, 22 September 2016, regarding the loss of the VAN STIRUM

The two VAN STIRUM crewmen killed in the torpedo attack were W.A. Belanger, Boatswain, and J.T. Hetherington, ordinary seaman.

Full details: http://www.peoplescollection.wales/node/489706

Remembering those who gave their lives for their country, and who have no grave but the sea: http://www.peoplescollection.wales/collections/415321

By Deanna Groom


Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a chofrestrwch ar gyfer yr RSS porthiant llawn: cliciwch y botwm RSS hwn Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a thanysgrifiwch!


Rhannu ar:
Twitter   •   Facebook   • Google+   • Linkedin




Rydym hefyd ar gael ar:
Facebook Twitter Google-plus YouTube Facebook Flickr

Twitter Hashtag: #RCAHMWales

Share this post:

Friday 18 December 2015

Nadolig Llawen a Blwyddyn Newydd Dda






Ysblander anghysbell: llun gaeafol o Gastell Carreg Cennen, Sir Gâr, a godwyd yn y drydedd ganrif ar ddeg; tynnwyd y llun gan y Comisiwn Brenhinol yn 2009. NPRN: 103970

Coflein: http://www.coflein.gov.uk/cy/safle/103970/manylion/CARREG+CENNEN+CASTLE/


Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a chofrestrwch ar gyfer yr RSS porthiant llawn: cliciwch y botwm RSS hwn Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a thanysgrifiwch!


Rhannu ar:
Twitter   •   Facebook   • Google+   • Linkedin




Rydym hefyd ar gael ar:
Facebook Twitter Google-plus YouTube Facebook Flickr

Twitter Hashtag: #RCAHMWales

Share this post:

Thursday 17 December 2015

Syr John Rhŷs a’r Comisiwn Brenhinol (1840—1915): ysgolhaig Cymreig mwyaf ei oes





Manylyn o Syr John Rhŷs o lun o grŵp o Gomisiynwyr, 1913. NPRN: 54624.
Gan mlynedd i heddiw, 17 Rhagfyr 2015, bu farw Syr John Rhŷs, yr ysgolheig ac ieithegwr Celtaidd mawr. Cafodd ei eni ar 21 Mehefin 1840 yn Aberceiro-fach, Ponterwyd,yn fab i ffermwr a mwynwr plwm. Cafodd y bwthyn ei droi’n adeilad fferm yn ddiweddarach ond aeth yn adfail ar ôl yr Ail Ryfel Byd, er gwaethaf apêl i’w ddiogelu.

Ar ôl astudio yn y Coleg Normal, Bangor (1860—61), daeth John Rhŷs yn fyfyriwr yng Ngholeg yr Iesu, Rhydychen, ym mis Hydref 1865. Yna bu ar deithiau ymchwil i Baris, Heidelberg, Leipzig a Gӧttingen. Yn y fan hyn y datblygodd ei ddiddordeb mewn ieitheg ac ieithyddiaeth. Ym 1874 fe draddododd gyfres o ddarlithiau yn Aberystwyth a gyhoeddwyd yn ddiweddarach yn Lectures on Welsh Philology (1877), ble mae’n datgan y ddeddf ieithegol bod y gytsain i mewn Celteg yn dod yn dd yn Gymraeg, ac a elwir o hyd yn Ddeddf Rhŷs. Enillodd enw iddo’i hun yn gyflym iawn fel ysgolhaig Celtaidd blaenllaw a oedd yn arbenigo ym meysydd archaeoleg, llên gwerin ac ethnoleg, yn ogystal ag ieitheg. Cafodd ei benodi’n athro Celteg cyntaf Prifysgol Rhydychen ym 1877. Daeth yn ffigur cyhoeddus amlwg, gan wasanaethu ar lu o bwyllgorau, cynghorau a Chomisiynau, ac roedd yn siaradwr cyhoeddus poblogaidd, yn enwedig mewn eisteddfodau.


Tudalen deitl y Rhestr gyntaf: The County of Montgomery (1911) sydd bellach ar gael fel e-lyfr di-dâl.
Cafodd Syr John Rhŷs ei benodi’n Gadeirydd cyntaf Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru ar 10 Awst 1908. Dechreuodd y Comisiwn Brenhinol ar unwaith ar y gwaith o gynhyrchu cyfres o restri sirol. The County of Montgomery oedd y Rhestr gyntaf i ymddangos (1911). Parhaodd yn Gadeirydd hyd ei farwolaeth ar 17 Rhagfyr 1915, pan gafodd ei ddisgrifio gan y papur newydd Llais Llafur fel “the greatest Welsh scholar of our time”.

Bwthyn Aberceiro-fach, Ponterwyd 1952; Adfeilion Aberceiro-fach, Ponterwyd 2015, NPRN: 420775.


Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a chofrestrwch ar gyfer yr RSS porthiant llawn: cliciwch y botwm RSS hwn Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a thanysgrifiwch!


Rhannu ar:
Twitter   •   Facebook   • Google+   • Linkedin




Rydym hefyd ar gael ar:
Facebook Twitter Google-plus YouTube Facebook Flickr

Twitter Hashtag: #RCAHMWales


Share this post:

Tuesday 15 December 2015

Pos Awyrlun Mis Rhagfyr





Dyma ddau ffotograff fertigol o’n casgliadau o awyrluniau a dynnwyd gan y Llu Awyr Brenhinol yn rhan olaf y 1940au. Maen nhw’n dangos dau bentref bach yng Nghymru, gyda chryn bellter rhyngddynt, ond wedi’u cysylltu gan stori adnabyddus iawn.

Ydych chi’n gwybod ble maen nhw?

Cyn gynted ag y darganfyddwch beth yw enw un, dylech allu enwi’r llall yn syth.





Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a chofrestrwch ar gyfer yr RSS porthiant llawn: cliciwch y botwm RSS hwn Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a thanysgrifiwch!


Rhannu ar:
Twitter   •   Facebook   • Google+   • Linkedin




Rydym hefyd ar gael ar:
Facebook Twitter Google-plus YouTube Facebook Flickr

Twitter Hashtag: #RCAHMWales

Share this post:

Thursday 10 December 2015

Archifau sy’n Ysbrydoli – Archwiliwch Eich Archifau 2015: Wedi’r Digwyddiad





Mad Mountain Stitchers gwaith

Roedd ein diwrnod Archifau sy’n Ysbrydoli yn llwyddiant rhyfeddol, y tu hwnt i’n holl obeithion. Er gwaethaf y tywydd erchyll, daeth llawer o ymwelwyr diddorol a brwdfrydig i wrando ar y sgyrsiau, gweld yr arddangosiadau ac arddangosfeydd, a chymryd rhan yn y gweithdai creadigol.

Mae ein dyled yn fawr i arweinwyr y gweithdai a roddodd yn hael o’u hamser, adnoddau, egni a syniadau i arwain ein pedwar gweithdy.

Hoffem ddiolch i Carmen Mills, Judith Woodings, Marie-Genevieve Rolande Pierre, a’r Mad Mountain Stitchers: roeddech i gyd yn wych ac rydym yn mawr werthfawrogi eich ymdrechion.

Collage du a gwyn

Bu Carmen a Judith yn hwyluso’r ddau weithdy collage – un lliw, un du a gwyn – a gweithdy cerfluniol. Arweiniodd Marie-Genevieve weithdy celf lyfr i ni. Yn ogystal â rhoi benthyg eu croglun Big Pit a llawer o ddarnau llai eraill ar gyfer ein harddangosfa ganolog, bu’r Mad Mountain Stitchers yn eistedd a phwytho i ni drwy’r dydd – ac yn ein difyrru’r un pryd!

Llawer iawn o ddiolch hefyd i’r aelodau staff a roddodd sgyrsiau ac arddangosiadau; a helpodd gyda’r paratoadau; a gymerodd ran yng ngweithgareddau’r dydd; ac a roddodd gymorth cyffredinol i ni.

Ac yn awr mae gennym ddwy greadigaeth syfrdanol newydd ar waliau ein hystafell goffi; atgofion o ddiwrnod bendigedig; a, gobeithiwn, llawer iawn o ddarnau i ddewis o’u plith ar gyfer Planet!

Os nad ydych wedi creu neu gyflwyno eich gwaith ysbrydoledig eisoes, mae digon o amser o hyd. Y dyddiad cau yw 17 Ionawr 2016. I gael gwybod sut i gyflwyno eich gwaith, ewch i

Gan Lynne Moore


Collage lliw

Gweithdy Cerfluniol

Gweithdy Celf Lyfr

Gweithdy Celf Lyfr

Gweithdy Celf Lyfr


Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a chofrestrwch ar gyfer yr RSS porthiant llawn: cliciwch y botwm RSS hwn Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a thanysgrifiwch!


Rhannu ar:
Twitter   •   Facebook   • Google+   • Linkedin




Rydym hefyd ar gael ar:
Facebook Twitter Google-plus YouTube Facebook Flickr

Twitter Hashtag: #RCAHMWales

Share this post:

LinkWithin