Dyma’r Bont Dramffordd Cyntaf yng Nghymru, ac un o’r rhai Hynaf yn y Byd

Camlas Kymer a Phont Dramffordd Pwll-y-Llygod

Arolwg ar y gweill, pont dramffordd Pwll-y-Llygod
©Hawlfraint y Goron. NPRN 43100, DS2013_139_001

Camlas Kymer, a adeiladwyd gan Thomas Kymer rhwng 1766 a 1768, yw’r gamlas hynaf yng Nghymru. Roedd y gamlas yn 4.8 cilometr o hyd ac fe’i defnyddid i gludo nwyddau o gyfres o lofeydd glo caled a chwareli calchfaen ar hyd dyffryn Gwendraeth Fawr i gei yng Nghydweli. Roedd terfynfa’r gamlas ym Mhwll-y-Llygod, ac yn y fan hyn roedd tramffordd yn cysylltu â hi o Lofa Carwe. Mae’r dramffordd hon yn croesi’r afon yn gyfagos â’r gamlas, a bu’r Comisiwn Brenhinol yn rhoi sylw manwl yn ddiweddar i’r bont. Yn heneb gofrestredig bwysig, dyma’r bont dramffordd hynaf yng Nghymru ac un o’r rhai hynaf yn y byd.

Yn sgil cais gan Cadw, bu ymchwilwyr y Comisiwn Brenhinol yn archwilio’r bont yn ofalus. Cafodd yr adeiladwaith ei ddifrodi gan lifogydd diweddar ac i hwyluso’r gwaith atgyweirio bu’n rhaid gwneud arolwg trylwyr. Gan ddefnyddio sganio laser a thechnoleg gorsaf gyflawn, mae cofnod tri dimensiwn manwl o’r bont wedi’i wneud. Bydd y data, ynghyd â’r cynlluniau a golygon a gynhyrchwyd, yn cael eu cadw yn archif Cofnod Henebion Cenedlaethol Cymru.

Tanysgrifiwch i Newyddion Treftadaeth Cymru a chofrestrwch ar gyfer yr RSS porthiant llawn: cliciwch y botwm RSS hwn a thanysgrifiwch!

Rydym hefyd ar gael ar:
Twitter Hashtag: #RCAHMWales